مقاله رشته گرافیک با عنوان خط و نقطه

 
مقدمه
اولین عنصر بصری، نقطه است كه مبدا پیدایش فرم می‌باشد. وجود نقطه مبین مكانی در فضاست.نقطه به عنوان ساده‌ترین و ناچیزترین عنصر تصویری، در شرایط خاصی جلوه‌های تازه به خود می‌گیرد و نمود آن متغیر می‌شود و حتی ارزش تصویری تازه‌ای پیدا می‌كند. یك نقطه دارای انرژی تصویری است و هر گاه برای قوه بینایی مطرح شود و ادراك گردد، موجودیت خود را اعلام كرده است. و در ضمن هر گاه شروع به رشد نماید جلوه خط یا عناصر دیگر را به خود می‌گیرد. 
 
نقطه ممكن است كوچك و یا بزرگ باشد، البته بستگی دارد كه در چه فضایی قرار گرفته باشد و در نتیجه از نظر اندازه مورد توجه قرار گیرد. نقطه ممكن است علاوه بر اندازه، از نظر شكل نیز متفاوت باشد، در این صورت هر شكلی با توجه به خصوصیاتش، بیان تصویری ویژه‌ای خواهد داشت. اما شكل معمول و متداول نقطه به صورت دایره مطرح می‌شود و به ندرت آنرا به شكل‌های دیگر، از جمله چهار گوش و یا چند ضلعی می‌شناسد. در تعریف نقطه میتوان گفت: اولین اثری كه یك شیئ مثل مداد یا گچ و غیره بر روی صفحه می‌گذارد نقطه محسوب می‌شود. به تعبیری دیگر نقطه ساده‌ترین واحد تقلیل ناپذیر ارتباطات بصری است. 
 
نقطه ممكن است در سطح مطرح شود یا به صورت حجم و سه بعدی در فضا وجود داشته باشد. در تعریف ریاضی نقطه باید گفت: نقطه عبارتست از نمونه تصویری كه فاقد طول و عرض و عمق و ارتفاع باشد. تصور عینی نقطه با توجه به تعریف ریاضی آن غیر ممكن است زیرا با چنین تعریفی نقطه وجود خارجی و عینی ندارد. اما از نظر تجسمی و تصویری، نقطه دارای وجود خارجی بوده و قابل تشخیص و تمیز است و حتی ممكن است واقعیت فیزیكی نداشته باشد ولی از لحاظ تجسمی قابل ادراك باشد. 
 
تعریف نقطه را از نظر تصویری می‌توان به این صورت بیان نمود: نقطه كوچكترین جلوه و نمود بصری یك عنصر تصویری است. از جمله یك نقطه در الفبا، یك برگ در فضا، یك گوی در آسمان، یك لكه روی دیوار، یك گره قالی، یك گل سرخ در فاصله‌ای كافی، یك قلوه سنگ در كف رودخانه، یك چراغ روشن در شهر از فاصله دور، یك ستاره یا قرص ماه در آسمان و بسیاری مثالهایی دیگر. با توجه به مثالهای فوق نقطه را به دو صورت می‌توان مد نظر قرار داد. نقطه هم در طبیعت وجود دارد و قابل تشخیص است و هم در آثار هنری مورد استفاده قرار می‌گیرد و قابل ادراك است. 
هر نقطه‌ای دارای مفهوم و جلوه خاص تصویری است از جمله: دارای «مركزیت» و «ایستا» است، خصوصاً اگر به صورت واحد در سطح یا در فضا مطرح شود. هر گاه قطره‌ای از یك مایع رنگین مانند جوهر بر روی سطحی می‌افتد، شكلی كه حاصل می‌شود نقطه را تصویر می‌كند، حتی اگر به صورت دایره و یا شكل هندسی مشخص نباشد. 
 
هر گاه دو نقطه با فاصله یكدیگر، ولی مرتبط با هم مطرح شوند، در آن صورت علاوه بر جلوه بصری دو نقطه، فاصله بین آنها نیز به صورت خط ادراك خواهد شد. با تكرار نقطه در كنار یكدیگر، منظم یا غیر منظم، شكل به دست آمده جلوه سطح را خواهد داشت. از برخورد دو خط با هم یك «نقطه تاكید» بوجود می‌آید. همین خاصیت را در محل تقاطع مجموعه‌ای از خطوط می‌توان مشاهده كرد. در نتیجه نقطه به منزله یك عنصر تصویری می‌تواند برای نشان دادن مفهوم «تاكید» مورد استفاده قرار گیرد.نقطه می‌تواند به شكل یك عنصر تصویری «مثبت» و یا یك عنصر تصویری «منفی» در بوجود آوردن یك تركیب بكار گرفته شود. 
 
 
کلمات کلیدی:

خط

نقطه

عناصر بصری و تجسمی

 
 
خط 
دومین عنصر بصری و تجسمی خط می‌باشد كه به صورت فراوان و متنوع در طبیعت موجود است و معمولاً بینندگان از آن غافلند. در هنر نیز مهمترین عنصر و شكل دهنده موضوعات هنری است.تعریف خط از نظر ریاضی عبارت از حركت و امتداد نقطه در سطح یا در فضاست، و بطور كلی موجودی است كه قابل رؤیت نیست. خط محل تلاقی دو صفحه، یا از برخورد دو سطح بر هم بوجود می‌آید. اما بهتر است بگوییم كه خط عبارت از یك عنصر تصویری است كه فقط دارای واقعیت طولی می‌باشد و فاقد عرض و عمق است. 
 
به عبارت دیگر «خط طولی است بی‌عرض» كه با نقطه شروع و به نقطه ختم می‌شود، اما از نظر هنرهای تجسمی خط تعریف دیگری دارد؛خط عبارت است از یك عنصر تصویری و تجسمی كه دارای واقعیت طولی بوده، جلوه‌های متفاوت و بیان تصویری متنوعی دارد. بهتر است بگوییم كه خط نقطه‌ایست كه در اثر نیرویی كه از یك جهت به او وارد آمده، حالت ایستایی خود را از دست داده، به صورت یك  عنصر تصویری فعال درآمده است. برخلاف نقطه كه دارای انرژی متمركز و ثابتی است، خط دارای انرژی تصویری فعال و متحركی است كه به یك جهت ادامه داد و نیز قابل اندازه‌گیری و سنجش است.خط نقطه‌ای است كه از نهانگاه درونی خود آزاد گشته، و به جهتی حركت نموده است.